رونمایی از دو کتاب فرهنگ رامیانی و روز شمار تاریخ معاصر استرآباد
کتابهای روزشمار تاریخ معاصر استرآباد و ترکمن صحرا و فرهنگ رامیانی دو اثری هستند که عصر روز دوشنبه 17 مهرماه با حضور اهالی فرهنگ، پژوهشگران و اهل قلم در تالار اندیشه موسسه فرهنگی میرداماد رونمایی شدند. در ابتدای این مراسم مدیرعامل موسسه فرهنگی میرداماد گفت: این کتاب، پس از تلاش چندین ساله دو نفر از پژوهشگران پرتلاش استان است.
احمد خواجه نژاد ادامه داد: موسسه فرهنگی میرداماد مجموعه است غیردولتی و غیر انتفاعی که به همت والای حضرت آیت الله نورمفیدی بنیانگذاری شده و فعالیت میکند. تلاش دارد با وجود همه محدودیت ها و بی مهری هایی که به حوزه فرهنگ می شود، قدمهای هرچند کوچک برای احیای فرهنگ این سرزمین بردارد و این مراسم نیز برای رسیدن به این هدف برگزار شده است.
بخش بعدی آیین رونمایی از دو کتاب دعوت از دو پژوهشگر؛ ستاربردی فجوری و پوریا بای برای معرفی کارهای شان بود. ستاربردی فجوری گفت: همه ما بر این اعتقادیم که در تاریخ عبرت آموزی های بسیاری است. گوشه هایی از آن چیزی که حدود 100 سال گذشته در این منطقه رخ داده را در روزشمار تاریخ معاصر استرآباد و ترکمن صحرا آورده ام. برای نوشتن این کتاب تصمیم گرفتم آن را بر اساس کتاب 7 جلدی «روزشمار تاریخ معاصر» که در سال 1385 چاپ شده بود، تنظیم کنم وقتی به عنوان یک اهل تاریخ آن را ورق میزدم خیلی از اخباری که مرتبط با منطقه جغرافیایی ما بود در آن وجود داشت و خیلی از این اخبار دست اول بود و جایی چاپ نشده بود، این بود که علاقه مند شدم این اخبار را یک جا جمع آوری کنم. اهمیت این کتاب از آنجاست که تمام اسناد و مدارکی که در آن استفاده شده واقعا منابع دست اول هستند که توسط انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی چاپ شد که اسناد آن از سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران، موسسه مطالعات تاریخی ایران معاصر، مرکز بررسی اسناد تاریخی و چند مرکز دیگر استفاده کرده اند که خیلی کم برای افراد قابل دسترسی است.
وی ادامه داد: برای اینکه منبع ما یک کتاب نباشد گام بعدی شناسایی منابع مختلفی بود که می توانست آن دوره تاریخی این اخباررا کامل کند. حداقل 10 عنوان کتاب دیگر به این کتاب اضافه شد. نکته با اهمیت دیگر درباره این کتاب این است که این دوره تاریخی یکی از مهمترین دوره های تاریخی معاصر منطقه ما است زیرا پایان دوره قاجاریه و روی کار آمدن پهلوی است. فتح ترکمن صحرا، فتح استرآباد توسط نیروهای رضا شاه و ... به روز در این کتاب آمده است. اگر شما بخواهید موضوعی را در این کتاب پیگیری کنید که سررشته اولیه اش در این کتاب باشد، تا آخر می توانید به آن موضوع برسید. هرچند موضوع خاصی را دنبال نمی کند. گزارش های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی که در این کتاب هست مورد استفاده محققین قرار خواهد گرفت. این کتاب یکی از کتاب های مرجعی خواهد بود که برای محققین استان می تواند مورد استفاده و فایده قرار بگیرد.
پوریا بای مولف کتاب فرهنگ رامیانی که کتابش در این مراسم رونمایی شد گفت: هدف و ضرورتی که باعث شد این کتاب را بنویسم به این خاطر بود که می خواستم فرهنگ محلی رامیان و گویش بخصوصی که دارند و فقط در این شهر استفاده می شود رو به فراموشی نرود و برای نسل های آینده بماند. او درباره چگونگی شروع این کار گفت: خیلی کوچک که بودم مادر از رامیان تعریف می کرد و این درذهنم ماند. وقتی بچه بودم پدر بزرگم داستان های آن منطقه را تعریف می کرد از خانه های زمان قاجار و یا اقداماتی که قزلباشان در زمان صفویه انجام می دادند. این ها باعث شد این پندار را داشته باشم که جایی که دارم زندگی می کنم نقش مهمی در ایران و منطقه داشته و اهمیتش قابل تحقیق و پژوهش هست. دانشگاه که رفتم گفتند منطقه شما چه تاریخ و سوغات و ... دارد و این خودش نقطه عطف شد. از بچگی به تحقیق به ویژه در علوم انسانی علاقه مند بودم این اشتیاق در دوره دبیرستان با شنیدن اصطلاحاتی که می شنیدم و از سر کنجکاوی و علاقه شروع کردم این اصطلاحات را گوشه کتاب نوشتن. بعد از دبیرستان کلمات و ضرب المثل ها را شروع به جمع آوری کردم و به فکر اینکه بعدا تبدیل به همچین کتابی شود را نداشتم ولی علاقه داشتم. بنا به توصیه یکی از دوستان خوشحالم که این کار به صورت کاملا بومی گرایی به انجام رسید چه تدوین چه چاپ در سطح شهر و استان گلستان انجام شده است. بای با اشاره به اینکه دسته ای از این کلمات و ضرب المثل ها از مشهورات هستند مثلا نان و آب و ... گفت: خیلی از لغات را از دهان بزرگ ترها شنیدم و نوشتم و در جملات مختلف از آن ها برداشت می شود متفاوت می شود. پرس و جو و آزمون و خطا و پرسیدن از افراد مختلف و صحت سنجی راه دیگری در تدوین این کتاب بود. بعضی از این کلمات به قدری مهجور بودند که بنا به اعتمادی که به گوینده داشتم آنها را می نوشتم.
در بخش دوم آیین رونمایی، دو تن از پژوهشگران و نویسندگان استان درباره ضرورت و اهمیت آثار منتشر شده سخن گفتند:
دکتر نصرت الله صادقلو از فرهنگیان باسابقه و اهال تحقیق و پژوهش در باره کتاب فرهنگ رامیانی گفت: نکته مثبتی که در تالیف ایشان وجود دارد امیدواری به آینده این جوان هست که می تواند پژوهشگر بزرگی بشود. یکی از عرصه های دانش؛ فرهنگ و فرهنگ نامه نویسی است. گاهی ضرورت فرهنگ و فرهنگ نویسی در زبان از آثارادبی حاصل در آن زبان هم بالاتر است. درباره شاهنامه فردوسی می گوییم که اگر فردوسی هیچ شعری هم نمی گفت، واژه ها را جمع می کرد اثرش باز هم بی نظیر بود. صادقلو درباره گویش ها گفت: ویژگی که در گویش ها وجود دارد با نوشتن فرهنگ ها ماندگار می شود. اگر این فرهنگ و چند اثر دیگر در ترکی رامیان باقی بمانند می توانیم امیدوار باشیم که این گویش هیچ وقت از بین نخواهد رفت. در ریشه شناسی واژه ها نیاز به این فرهنگ ها داریم و مهمترین نکته در واژه شناسی و واژه گزینی این است که ما دست گدایی به طرف این فرهنگ ها دراز می کنیم. زبان ترکی رامیان یکی از گویش های ترکی است که زیر مجموعه ترکی قزلباش به حساب می آید.
رحمت الله رجایی تاریخ پژوه و پژوهشگر تاریخ گلستان گفت: بسیاری از مولفان ما می توانند کتابی را آماده و تالیف کنند اما امکان انتشار آن را ندارند. یکی از کارهای خوب موسسه فرهنگی میرداماد توجه به زبان مادری است که فرهنگ رامیانی و فرهنگ کتولی از جمله آنان است. که این دو کتاب توسط موسسه به چاپ رسیده است. او در ادامه گفت : ما کتابی داریم که در شناخت قاجار کاملا به ما کمک می کند مجموعه گزارش هایی که حسینقلی خان مقصودلو معروف به وکیل الدوله به عنوان مخبر انگلیسی ها تهیه کرد و تحت گزارش های روزانه به سفارت انگلیس در تهران ارسال می شد. با انگیزه ایشان کاری ندارم ولی گزارش های بسیار ارزشمندی هست از سیر تا پیاز منطقه استرآباد را در اختیار ما قرار می دهد و کار ما آسان است در شناخت سال های 1287 تا 1303 . اطلاعات کافی از سال 1303 به بعد نداریم نه اینکه نداشته باشیم در منابع مختلف پراکنده است. اینجاست که کار جناب آقای فجوری ارزشمند می شود. دقیقا در حدودی که گزارش های وکیل الدوله مقصودلو تمام می شود کار ایشان شروع می شود گزارش هایی را آماده و گردآوری می کند و این را به صورت یک پکیج آماده در اختیار ما قرار می دهد. مبنای کار آقای فجوری از کتاب با ارزش 7 جلدی است که وقایع روزانه را بررسی و استخراج کرده است. فجوری در راستای تحقیقات خودش، با این کتاب آشنا شده و کار بزرگ ایشان این است که مسائل استرآباد را جمع آوری می کند. خودشان زحمت کشیدند از نشریات و منابع و مصاحبه ها را به گزارشات کتاب 7 جلدی اضافه کردند. اهمیت این گزارش ها در این است که سال های بسیار مهمی یعنی اواخر سلسله قاجار و اوایل دوران پهلوی را مورد توجه قرار داده است. کتاب روزشمار تاریخ معاصر یک کتاب کرونولوژی و منبعی معتبر برای استان ماست.